Thế giới của ta ngày ấy chẳng rộng hơn một thung lũng xanh, nơi những cánh đồng lúa trải dài như tấm thảm sống, nghiêng mình trong gió như hát những bài ca không lời mỗi khi mặt trời lặn dần sau ngọn đồi thấp. Ta sinh ra ở đó, trong ngôi làng nhỏ nép mình giữa đất trời, nơi ánh nắng sớm đỏ rực tràn qua những mái nhà lợp lá cọ, rải xuống lối mòn đất đỏ những vệt sáng ấm áp, rồi khi chiều tà buông xuống, cả không gian như nhuốm màu vàng óng, như thể thời gian cũng ngừng trôi để ngắm nhìn sự bình dị của chốn này. Cuộc sống của ta khi ấy đơn sơ đến mức chẳng có gì đáng kể, chỉ là những buổi sáng theo đàn trâu ra đồng, đôi chân trần dẫm lên đất còn ướt sương, hay những buổi trưa ngồi bên bờ suối, tay cầm cần tre, mắt lặng ngắm những con cá nhỏ lấp lánh dưới dòng nước trong veo chảy qua những tảng đá rêu phong. Nhưng giữa những ngày tháng tưởng chừng tầm thường ấy, có một người đã bước vào đời ta, nhẹ nhàng mà sâu đậm, như ánh trăng rằm len lỏi qua kẽ lá để soi sáng một góc tối trong lòng.
Nàng tên là Linh. Chỉ một cái tên thôi, mà mỗi lần nhắc đến, ta như nghe thấy tiếng gió lùa qua đồng cỏ, như ngửi thấy mùi hoa dại thoảng trong làn khói bếp chiều tà. Linh là con gái út của bà Thắm, người thợ dệt vải trong làng, người mà đôi tay gầy gò, chai sần đã dệt nên những tấm lụa mềm mại như mây trôi giữa trời hè. Ta còn nhớ rõ lần đầu gặp nàng, một buổi chiều khi ánh nắng đã nhạt, ta đi ngang qua cây đa đầu làng, nơi tán cây xòe rộng như ôm trọn cả một khoảng trời, rễ cây đan vào nhau như những đường gân của thời gian đã qua. Nàng ngồi đó, trên một phiến đá phẳng, đôi chân nhỏ đung đưa, tay cầm một nhành hoa dại trắng muốt, đôi mắt trong veo nhìn về phía chân trời xa thẳm. Ta đứng lặng, cách nàng vài bước, chẳng dám lên tiếng, chỉ lặng lẽ ngắm nhìn. Nàng đẹp như một bức tranh sống, một hình ảnh mà ta sợ rằng nếu cất lời, nếu bước tới gần, nó sẽ tan ra như sương mù trước gió sớm. Nhưng rồi nàng ngước lên, ánh mắt chạm vào mắt ta, và nàng mỉm cười. Nụ cười ấy như ánh sáng dịu dàng xuyên qua màn sương dày, khiến tim ta đập mạnh, như vừa tìm thấy một kho báu mà ta chẳng hề biết mình đã đi tìm từ lâu.
Từ ngày ấy, chúng ta thành bạn, như cách dòng suối tự nhiên chảy về cánh đồng, chẳng cần lời nào giải thích. Ta thường rủ nàng đi hái quả dại trên triền đồi sau làng, nơi những cây sim tím chen chúc giữa cỏ gai và đá sỏi, những quả sim mọng nước mà nàng thích đến mức tay áo lấm lem màu tím thẫm. Ta dẫn nàng ra bờ suối, ngồi trên những tảng đá còn ấm hơi nắng, cùng nhau thả những con thuyền giấy gấp từ lá chuối khô. Những chiếc thuyền nhỏ trôi lững lờ trên dòng nước, mang theo những ước mơ chẳng ai nói ra, đôi khi mắc lại bên bờ cỏ, đôi khi trôi xa đến khúc quanh của dòng suối mà ta chẳng thể nhìn thấy. Nàng thích nghe ta kể chuyện, những câu chuyện ta nghĩ ra trong những lúc ngồi ngẩn ngơ bên đồng cỏ hay dưới bóng cây. Ta kể về vị thần núi già ngủ quên dưới tán rừng sâu, về con cá khổng lồ ẩn mình trong lòng suối, chờ đêm trăng tròn để hiện hình dưới ánh bạc lung linh. Nàng ngồi đó, đôi tay chống cằm, đôi mắt trong veo mở to, đôi lúc bật cười, tiếng cười trong trẻo như tiếng chuông đồng vang từ ngôi chùa nhỏ trên đồi. "Anh kể hay lắm," nàng bảo, giọng nhẹ nhàng mà chân thành, "hay đến mức em tin là thật." Ta chẳng biết đáp lại sao, chỉ gãi đầu cười ngượng, nhưng trong lòng thì rạo rực như cánh diều gặp gió lớn, bay cao mãi trên trời xanh.
Những ngày ấy trôi qua, nhẹ nhàng mà bền bỉ, như dòng suối chẳng bao giờ ngừng chảy qua thung lũng quê ta. Có lần, ta và nàng trốn khỏi những việc thường ngày, chạy ra cánh đồng lúa vừa gặt xong, nơi những gốc rạ còn sót lại thơm mùi đất mới. Chúng ta nằm dài trên cỏ, ngửa mặt ngắm bầu trời đêm rải đầy những vì sao lấp lánh, xa xôi mà gần gũi, như những lời thì thầm của đất trời dành cho hai đứa trẻ chúng ta. Ta chỉ tay lên một chòm sao sáng nhất, nơi những vì tinh tú tụ lại thành một dải ánh sáng rực rỡ, và bảo rằng đó là nơi linh hồn ta và nàng sẽ đến nếu một ngày rời xa cõi đời này. Nàng nghiêng đầu, mái tóc đen dài xõa xuống lớp cỏ mềm, ánh mắt lấp lánh phản chiếu cả bầu trời đêm. "Nếu vậy, anh phải hứa là sẽ tìm em ở đó," nàng nói, giọng nhỏ mà chắc, như một lời thề giữa hai linh hồn còn non trẻ. Ta gật đầu, chẳng chút do dự, vì khi ấy ta tin rằng thế giới của chúng ta, thế giới của những ngày tháng hồn nhiên bên nhau, sẽ mãi chẳng đổi thay. "Hứa nhé," nàng thì thầm, và ta đáp lại bằng một cái gật đầu chắc nịch, như thể lời hứa ấy có thể buộc chặt chúng ta qua muôn kiếp, qua những vòng xoay bất tận của thời gian.
Ta còn nhớ những buổi sáng sớm, khi sương mù giăng kín thung lũng, ta và Linh thường chạy ra bờ suối, nơi dòng nước mát lạnh chảy qua những tảng đá trơn nhẵn. Ta dạy nàng cách bắt cá bằng tay, cách nhấc từng viên đá lên để tìm những con cua nhỏ ẩn nấp bên dưới. Nàng vụng về, đôi lúc làm nước bắn tung tóe lên áo, nhưng lại cười lớn, tiếng cười vang vọng giữa không gian tĩnh lặng của buổi sớm mai. Ta nhìn nàng, lòng rộn ràng, nghĩ rằng cuộc sống này thật đẹp, thật đáng sống, chỉ cần có nàng bên cạnh. Có những buổi chiều, chúng ta ngồi dưới bóng cây đa, nơi gió thổi mát rượi qua những tán lá dày, và nàng kể ta nghe về những tấm vải mẹ nàng dệt, về những hoa văn mà bà tỉ mỉ thêu lên từng tấm lụa. Ta chẳng hiểu nhiều về nghề dệt, nhưng vẫn ngồi nghe, vì giọng nàng êm như tiếng suối, vì ánh mắt nàng sáng lên mỗi khi nói về những điều nàng yêu thích.
Thế giới của ta khi ấy không chỉ là ngôi làng nhỏ giữa thung lũng xanh, không chỉ là những cánh đồng lúa reo trong gió hay dòng suối biếc hát khúc ca không lời. Thế giới của ta là Linh, là những khoảnh khắc bên nàng, là nụ cười của nàng, là ánh mắt nàng, là những câu chuyện ta kể và những ước mơ ta cùng nàng vẽ nên dưới bầu trời sao. Ta nghĩ rằng cuộc đời sẽ mãi như vậy, rằng chúng ta sẽ lớn lên bên nhau, sẽ cùng nhau già đi trong ngôi làng ấy, nơi mọi thứ đều quen thuộc, đều dịu dàng như hơi thở của đất trời. Ta tưởng rằng những ngày tháng ấy là mãi mãi, rằng chẳng có gì có thể chia cắt chúng ta, rằng lời hứa dưới bầu trời sao sẽ là sợi dây vô hình giữ chúng ta lại với nhau dù thời gian có trôi qua bao lâu.
Nhưng đất trời vốn khắc nghiệt hơn những giấc mơ của con người, và thế giới nhỏ bé của ta cũng không thể đứng ngoài quy luật ấy. Một buổi chiều, khi ta vừa lùa đàn trâu về từ cánh đồng xa, chân còn lấm đất đỏ, mẹ gọi ta vào nhà. Bà ngồi đó, trên chiếc ghế gỗ cũ kê sát tường, đôi mắt trũng sâu vì những năm tháng lo toan, giọng nói trầm buồn như ngọn gió lạnh thổi qua hiên nhà vào mùa đông. "Cha con được gọi lên phố làm việc ở xưởng lớn," bà nói, đôi tay gầy guộc siết chặt lấy mép áo, như thể đang cố giữ lại một điều gì đó sắp tuột khỏi tay. "Cả nhà mình phải đi." Lời bà như nhát dao cắt ngang thế giới của ta, chia đôi mọi thứ thành hai mảnh, một mảnh là những ngày tháng yên bình đã qua, và mảnh còn lại là một tương lai mờ mịt mà ta chẳng muốn nghĩ đến. Ta đứng chết lặng, đôi chân như mọc rễ xuống nền đất, lòng rối bời như cơn bão sắp tràn qua thung lũng. Đi ư? Rời khỏi ngôi làng này, rời khỏi cánh đồng lúa, dòng suối biếc, và rời khỏi Linh? Ta không muốn tin, không muốn nghĩ rằng thế giới của ta, nơi ta đã sống và thở suốt những năm tháng tuổi thơ, lại có thể tan vỡ dễ dàng đến vậy.
Ta chạy ngay đến nhà Linh, đôi chân trần dẫm lên lối mòn quen thuộc, lòng nóng như lửa đốt. Nàng đang ngồi trước khung cửi trong căn nhà nhỏ, đôi tay thoăn thoắt dệt từng sợi vải, tiếng khung cửi kêu đều đều như nhịp đập của thời gian. Nhưng khi thấy ta, nàng dừng lại, ngước lên nhìn, ánh mắt thoáng chút lo âu. "Anh sao thế?" nàng hỏi, giọng trong trẻo nhưng mang một chút run rẩy mà ta chưa từng nghe thấy. Ta kể hết, giọng nghẹn lại giữa chừng, như thể mỗi lời nói là một vết cắt sâu thêm vào trái tim. "Gia đình anh phải đi, lên phố, có lẽ không quay về được." Nàng im lặng, đôi tay đan chặt vào nhau, ánh mắt cúi xuống như muốn giấu đi những giọt nước long lanh chực trào ra. "Anh đi rồi, ai kể chuyện cho em nghe nữa?" nàng hỏi, giọng nhẹ như hơi thở, nhưng câu hỏi ấy như mũi dao đâm thẳng vào lòng ta, khiến ta đau đến mức chẳng thể thốt nên lời. Ta muốn hứa rằng sẽ viết thư, sẽ tìm cách trở lại, sẽ giữ lời thề dưới bầu trời sao, nhưng cổ họng nghẹn đắng, chỉ thốt ra được vài lời vụng về. "Anh sẽ cố," ta nói, và đó là tất cả những gì ta có thể làm trong khoảnh khắc ấy.
Ngày ta rời làng, trời đổ mưa, một cơn mưa dai dẳng, nặng hạt, như muốn rửa trôi mọi ký ức của những ngày tháng cũ. Ta đứng trên chiếc xe ngựa lộc cộc, gỗ ướt át dưới bàn tay siết chặt, nhìn qua màn nước trắng xóa về phía cây đa đầu làng. Linh đứng đó, nơi ta gặp nàng lần đầu, mặc chiếc áo lụa trắng mỏng manh, đôi mắt đỏ hoe, bàn tay nhỏ vẫy chào trong mưa. Ta vẫy lại, nước mưa hòa lẫn nước mắt trên gò má, lòng thầm nhủ sẽ không quên, sẽ tìm cách trở về, sẽ giữ lời hứa với nàng dù thế giới có đổi thay thế nào. Nhưng xe cứ lăn bánh, mang ta xa dần, xa dần, cho đến khi bóng dáng nàng chỉ còn là một chấm nhỏ mờ nhạt giữa trời mưa, rồi tan biến hẳn vào màn sương trắng. Ta tự nhủ sẽ viết thư, sẽ giữ liên lạc, nhưng rồi chiến tranh ập đến, khói lửa ngút trời, gia đình ta lạc nhau giữa dòng người chạy loạn. Mọi sợi dây liên kết với ngôi làng nhỏ ấy đứt đoạn, và Linh, cô gái của những ngày tháng đẹp nhất đời ta, trở thành một bóng hình xa xăm, mờ nhạt dần trong ký ức.
Từ đó, ta sống trong khói bụi của phố thị, giữa những con đường chật hẹp và tiếng ồn ào không ngớt, mang theo nỗi nhớ chẳng thể nguôi về nàng. Ta tự hỏi Linh giờ ra sao, có còn ngồi dưới cây đa đợi một câu chuyện chưa kể xong, có còn ngước nhìn bầu trời sao và nhớ lời hứa năm nào giữa cánh đồng lúa. Thế giới của ta, ngày ấy, đã khép lại dưới cơn mưa định mệnh, nhưng trong sâu thẳm trái tim, ta biết rằng dù qua bao kiếp sống, dù thời gian có phủ bụi lên mọi ký ức, ta vẫn sẽ tìm nàng, như cách ánh sao vẫn sáng dù bầu trời đã tối đen, như cách dòng suối vẫn chảy dù thung lũng đã đổi thay.
Những năm tháng sau đó, ta lớn lên trong một thế giới khác, nơi không có cánh đồng lúa reo trong gió, không có dòng suối hát khúc ca không lời, không có những buổi chiều thả diều hay những đêm ngắm sao bên Linh. Nhưng ký ức về nàng không bao giờ phai nhạt. Mỗi lần nhắm mắt, ta lại thấy bóng dáng nàng dưới cây đa, đôi mắt trong veo nhìn ta, nụ cười dịu dàng như ánh trăng rằm. Ta tự hỏi liệu nàng có còn nhớ ta, có còn giữ trong lòng những câu chuyện ta kể, những con thuyền giấy trôi trên dòng suối, hay lời hứa dưới bầu trời sao năm nào. Ta tự nhủ rằng một ngày nào đó, dù ở kiếp này hay kiếp khác, ta sẽ tìm lại nàng, sẽ kể tiếp những câu chuyện còn dang dở, sẽ cùng nàng ngắm lại bầu trời sao như những ngày tháng cũ.
Thế giới của ta, ngày ấy, không chỉ là ngôi làng nhỏ giữa thung lũng xanh, không chỉ là những cánh đồng lúa hay dòng suối biếc. Thế giới của ta là Linh, là những khoảnh khắc bên nàng, là nụ cười của nàng, là ánh mắt nàng, là lời hứa mà ta đã khắc sâu vào linh hồn mình. Và dù thời gian có trôi qua, dù số phận có nghiệt ngã đến đâu, ta biết rằng Linh vẫn ở đó, trong một góc ký ức, trong một mảnh hồn ta đánh mất, chờ ta tìm về. Đó là khởi đầu của hành trình dài, hành trình mà ta sẽ dành cả đời, cả kiếp, để đi tìm cố nhân xưa của mình.